گونه های زنبورعسل
زنبور عسل هندی
کمی کوچک تر از زنبور عسل معمولی است. قد کارگر آن 13 میلیمتر می‌باشد. سلول هایی را که با موم در روی شان ها درست می‌ کند از سلول های زنبور عسل کوچک ترند و میزان تولید عسل آنها کم است. (چند شان و قابل نگهداري در كندو)


زنبور عسل درشت
در هندوستان و چین زندگی می کند. بزرگ ترین نوع زنبور عسلی است که تاکنون شناخته شده است. به حالت وحشی زندگی کرده و در زیر شاخه‌های درخت، شان خود را متصل می سازد. سالانه چند بار از نقطه‌ای به نقطه دیگر کوچ می‌کند. «تك شان» و غير اقتصادي مي باشد.


زنبور عسل کوچک
از همه زنبورها کوچک تر بوده و فقط یک شان درست می‌کند که مثل زنبورهای درشت، به زیر شاخه درخت می‌چسباند. به حالت وحشی در هندوستان و جنوب ایران یافت می‌شود. «تك شان» و غير اقتصادي است .


زنبور عسل اروپایی
همان زنبور عسلي است که  برای تولید عسل، در کندوها نگهداری می شود و داراي نژادهاي مختلفي ميباشد.



خصوصيات یک نژاد خوب
-  پر محصول و آرام باشد و نیش نزند.
 - بچه دهي كم و قدرت چراي خوبي داشته باشد
- در مقابل امراض مقاوم باشد.
- مصرف عسل زمستانی اش کم است.
- رشد سالانه‌ را هر چه زودتر شروع کرده و سریع به حداکثر رشد برسد.
به عنوان مهم ترین نژادهای زنبور عسل اروپائي يا معمولي،  می‌توان از زنبور عسل ايتاليایي، کارنیکا و نژاد قفقازی، نام برد.
زنبور نژاد ایرانی بسيار ريز، پر نيش، با توليد عسل زياد و مقاوم به آفات و امراض مي باشد.




تعداد و زمان خرید كندو  برای شروع زنبورداري
کندو را باید در فاصله بین اواخر زمستان تا اوایل بهار یعنی اسفند تا فروردین خریداری کرد. چون در این زمان، کندو زمستان را پشت سر گذاشته و جمعیت موجود، جمعیت اصلی به حساب می آید.
افراد مبتدی باید توجه داشتند که نباید هیچ گاه کندو را در پاییز خریداری کنند، چون در این هنگام جمعیت آن، یک جمعیت کاذب بوده و در زمستان تعدادی از آنها تلف می شوند. برای شروع، دو يا سه کندو مناسب است.


 
نكات ضروري در هنگام خريد كندو
1-  ملكه، جوان و داراي تخم ريزي زياد بوده و فعالیت آن هم در حد مطلوب باشد. به طرز راه رفتن ملکه باید توجه شود، چون در صورتی که ملکه نتواند به خوبی راه برود، قادر نخواهد بود به طور کامل روی کادر حرکت نموده و تخم ریزی کند.
2- باید تخم ریزی ملکه مرتب باشد، چون تخم ریزی نا مرتب، نشانه پیری یا بیماری ملکه است.
3-  يك جمعیت خوب و قوي برای خريد در اول فصل، باید در حد هفت يا هشت کادر جمعیت باشد. یعنی زنبورها پشت و روی هفت يا هشت کادر را پوشانیده باشند.
4- دقت شود «کندو» بیماری ها و آفات، به ویژه بیماری هایی چون گندیدگی نوزادان (لوک آمریکایی) و آفت کنه واروا نداشته باشد.



كندوي سالم
•    کندويي است که در آن هيچ گونه سوراخ يا درزي وجود نداشته باشد،
•    تخته کف و درب اصلي کندو يک تکه بوده،
•    ضخامت چوب به کار برده شده در ساختمان اصلي کندو کمتر از 2 سانتي متر نباشد،
•    رنگ شده و شماره گذاري شود، تا بتوان براي آنها شناسنامه تهيه کرد.



فصل پرورش زنبورها
فصل پرورش نوزادان (در شرایط آب و هوایی معتدل) به مقدار کم، از اواسط دی ماه شروع شده، مرتب توسعه می‌یابد و در اردیبهشت به حداکثر خود می‌رسد. در صورتی که شرایط اجازه دهد، فعالیت تولید مثل آنها، به همین وضع، تا اواخر خرداد ماه ادامه پیدا می‌کند و در ماه های آبان و آذر فعالیت زاد و ولد به کلی متوقف می شود. نژادهای مختلف زنبورعسل، از این لحاظ دارای خصوصیات متفاوت هستند. هنگامی که تولید مثل کلنی در حداکثر توسعه خود باشد، یک ملکه ممکن است 1500 تا 2000 تخم در روز بگذارد.
زنبورهای یک کندو شامل؛ یک ملکه، چندصد زنبور نر و چند هزار زنبور کارگر است. در تابستان و بهار که زنبورها فعالیت زیادی برای جمع آوری شهد دارند، کندو دارای بیشترین جمعیت می شود. تعداد زنبورهای نر در این موقع، زیادتر از هر موقع دیگر است.
هر یک از این دو نوع زنبور (زنبور نر و کارگر)، وظیفه خاصی دارند. هدفی که یک کندو تعقیب می کند، بقای نسل و یا دفاع از کندو و نگهداری آن است. به دلیل اجتماعی بودن زندگی زنبورهای عسل، هیچ کدام از آن ها اهداف انفرادی را دنبال نمی کنند. آنها می دانند که در نتیجه سعی انفرادی، قادر نیستند برای مدت طولانی زنده بمانند. بنابراین اهدافشان را به صورت دسته جمعی دنبال می کنند.
به دلیل ویژگی «اجتماعی بودن» زنبور، ملکه هر کلنی به وسیله ترشح مواد معطری، باعث نظم و انجام وظیفه هر دسته از زنبورها و کلنی می شود.




وسایل کار زنبورداری معمولي
 - کلاه توری
- دستکش(چرمی ،کتانی و ...)
- دودی
- چنگال پولک برداری
- دستگاه استراکتور (برای جدا کردن یا استخراج عسل از داخل شان ها، بدون آسیب رسیدن به شان)
- اهرم (برای جا به جا کردن قاب ها در کندو)
– کاردک
- قفسه ملکه
- برس نرم (برای جدا کردن زنبور ها از روی قاب)
- ظرف غذا خوری
- تخته موم دوز (تکیه گاهی برای موم به هنگام موم دوزی)
- کندوی خالی
-  موم دوز
- موم بر
- لباس كار مناسب (با رنگ سفيد) بهتر است كه سر آستين ها و دم پاي آن، كشي باشد.
همان طور که گفته شد، وسایل مذکور برای یک زنبورستان معمولی می باشد. بدیهی است که هر چه ابزار و امکانات بیشتری در دسترس یک زنبور دار باشد، در کارش موفق تر خواهد بود.



انتخاب محل زنبورستان
یکی از مهم ترین نکات مدیریتی در پرورش زنبور عسل، انتخاب صحیح محل استقرار زنبورستان است. شرایط مطلوب برای محل استقرار یک زنبورستان و محل استقرار کندوها  به شرح ذيل مي باشد.

1 - شرایط آب و هوایی :
به طور کلی، مناطقي كه داراي گرما یا سرمای بیش از حد، بارندگی پیوسته و زیاد، هوای ابری در بیشتر اوقات سال، بادهای شدید، هوای شرجی یا غالباً مه آلود و آلودگی هوا دارند، برای استقرار زنبورستان نا مطلوبند.
زنبور عسل در حرارت 16 تا 32 درجه سانتی گراد حداکثر فعالیت را دارد. این حشره، در دمای کمتر از 8 درجه و بیشتر از 39 درجه سانتی گراد از کندو خارج نمی شود.


2 - پوشش گیاهی منطقه :
گیاهانی چون؛ «پنبه، آفتاب گردان، یونجه، شبدر، اسپرس، گوَن، آویشن، خردل، زعفران، نخود، لوبیا، نعنا» و «درختان بادام، بیدمشک، سیب، اقاقیا و گلابی»، «مرکبات»، «گیاهان زینتی» و «طیف بسیار وسیعی از دیگر گیاهان زراعی، باغی، جنگلی و مرتعی»، منابع شهد و گرده برای زنبور عسل محسوب می شوند.


3 - اهمیت وجود منبع آب سالم در اطراف زنبورستان :
همانند سایر جانداران، آب به عنوان حیاتی ترین احتیاج زنبور به حساب می آید.


4 - بهداشت منطقه زنبورستان و اهمیت آن :
زنبور عسل به برخی از بیماری ها حساس است. متأسفانه بیشتر بیماری ها ، باعث انهدام بخش مهم یا تمامی کلنی های یک پرورش دهنده زنبور می شوند.همچنین برخی از بیماری ها ، ضمن خسارت به زنبور دار، قابل معالجه هستند.
پس اقتصادی ترین اقدام برای جلوگیری از ابتلای زنبورها به بیماری، توجه زنبور دار به بهداشت زنبورستان است.


5- اهمیت دور بودن کافی زنبورستان از نقاط مسکونی :
زنبورها با توجه به شعاع پرواز خود، ممکن است تا 5 کیلومتر از محل زنبورستان دور شوند. نزیک بودن زنبورستان به مناطق مسکونی، ممکن است باعث بروز مشکلاتی برای زنبور دار شود. بنابراین، نگهداری کندوی زنبور عسل در پشت بام یا در خانه های مسکونی صحیح نیست.


6 - اهمیت رعایت فاصله زنبورستان ها از هم :
حداقل فاصله لازم برای زنبورستان ها از یکدیگر در هر منطقه از چند صد متر تا چندين کیلومتر متغير است. چنانچه این فاصله کمتر شود( به خصوص اگر منطقه پوشش گیاهی چندان خوبی نداشته باشد)، مشکلات اساسی پیش خواهد آمد. مشکلاتی مثل؛
- تولید عسل کمتر در دو زنبورستان مجاور هم،
- و امکان رفتن اشتباهی زنبورهای یک زنبورستان به زنبورستان های دیگر وشیوع بیماری و غارت آنها.


7 - نیاز زنبورستان به حصار و نزدیکی آن به جاده  برای دسترسی به وسایل نقلیه، بارگیری و تخلیه کندوها.

8 - استقرار زنبورستان در باغ يا مزرعه :
بی تردید، بهترین مکان استقرار زنبورستان، باغ یا مزرعه بزرگی است که محصول آن باید توسط زنبور عسل گرده افشانی شود. در این صورت، علاوه بر تولید عسل برای زنبوردار، محصولات کشاورز یا باغدار هم به قدر کافی گرده افشانی می شود.


9 - مسافت مکان جدید زنبورستان تا مکان قبلی :
شعاع پرواز مفید زنبور عسل، 2 کیلومتر است. دورترین مسافت پرواز آن، به 5  کیلومتر و گاه به 13 کیلومتر هم می رسد. برای جلوگیری از بازگشت زنبورها به زنبورستان قبلی، مکان جدید باید بیش از 6 کیلومتر تا زنبورستان قبلی فاصله داشته باشد.



آفات و بیماری های زنبور عسل
وجود شرایط مساعد از قبیل:
* فراوانی مواد غذایی(قندی و پروتئینی)،
* درجه حرارت مناسب و رطوبت کافی،
* و همچنین مقدار زیادی زنبور در فضای کم و بیش تاریک و کم نور داخل کندو،
اغلب سبب می شود که زنبور عسل و یا فرآورده های آن، مورد حمله انواع عوامل بیماری زا، انگل ها و شکارچیانی که در زیر نام برده می شوند، قرار گیرد:
 1 – شکارچیان زنبور عسل شامل: پرندگان زنبورخوار، موش، خرس و جوجه تیغی.
2 – آفات زنبور عسل شامل: كنه واروا، كنه دروني، كرم موم خوار و شپشك.
3 – بیماری های زنبور عسل شامل:  بیماری های قارچی، بیماری های تک یاخته ای، بیماری های ویروسی و بیماری های باکتریائی.
 از مهم ترین بیماری ها می‌توان به لوک آمریکایی، لوک اروپایی، نوزما و یبوست ، اشاره کرد.



برداشت عسل
يكي از اساسي ترين اهداف بشر از پرورش زنبور عسل، گرده افشاني گياهان است. يك كندو، دارای محصولات مختلفي از قبيل عسل، ژل رويال، گرده، بره موم، ‌زهر و موم مي باشد . موقع برداشت عسل از كندو، زماني است كه هر كندو (بسته به تعداد طبق و کادری كه دارد) حداقل يك قاب عسل داشته باشد.


شرايط يك قاب عسل براي برداشت:
1 – داخل قاب، سلول هاي عسل سر بسته وجود داشته باشد. بايد «دو سوم»  شان شامل سلول هاي سر بسته باشد. عسل سلول هايي سر باز، نارس است.
2 – قاب حاوي نوزاد نباشد، ‌زيرا در هنگام استراكتور كردن، با عسل مخلوط شده و از استراكتور خارج مي شوند.



نحوه برداشت قاب عسل از كندو به اين شكل است كه؛
قاب را در روي كندو تكان مي دهيم تا زنبور هاي آن به داخل كندو بريزد.
 با استفاده از يك برس و يا مقداري علف، زنبور هايي كه در روي قاب باقي مانده اند را، به روي كندو جارو مي كنيم. (به خاطر داشته باشیم که حتي يك زنبور نبايد بر روي  قاب باقي بماند)
سپس قاب را در داخل پلاستيك مخصوص گذاشته و آنرا داخل كندوي خالي ديگری كه مخصوص حمل قاب هاي عسل است، می گذاریم.
بلافاصله باید درب كندو را ببندیم تا زنبور ها اجازه نشستن بر روي قاب را پيدا نكنند.
دقت کنیم که دريچه پرواز كندو هم، بسته باشد.
بعد از بررسي تمامی قاب هاي كندوهاي زنبورستان، كندو هايي كه از قاب عسل پر شده اند را به محلي دورتر از زنبورستان می بریم. این محل می تواند اتاقي باشد كه در زمان برداشت عسل،  زنبور ها نتوانند به داخل آن بيايند.



لوازم مورد نیاز برای برداشت عسل
1 -  يك سيني بزرگ، برای آن كه وقتي سرِ خانه هاي بسته شده را باز مي كنيم (پولک برداری سلول ها)، عسل بر روي سيني بريزد.
2 – چنگال پولك تراش، برای باز كردن سر سلول ها.
3 – استراكتور، برای خارج كردن عسل از داخل سلول ها.
4 – توري، براي صاف کردن عسل از ذرات ريز موم و مواد ديگري كه در آن مخلوط مي باشد.
5 – ظرف عسل:‌ که براي ذخيره و حمل عسل استفاده مي شود. این ظرف نبايد از جنس مس، آهن و روي باشد، زیرا عسل خاصيت خورندگي دارد. بهتر است ظروف استيل و پلاستيك (مواد نو) مورد استفاده قرار گیرد.



زمستان گذراني زنبورهای عسل
در فصول سرد، با مصرف عسل، انرژي مصرفي باعث ایجاد گرما در فضاي اطراف بدن می شود. پس به زنده ماندن زنبورهای عسل در زمستان، کمک می کند. قدرت زمستان گذراني خوب، جزو صفاتي مي باشد که به طور مستقيم با عملکرد کلني در ارتباط است.
زمستان گذراني خوب، با صفات ديگري پیوستگی دارد. مانند؛ زنده ماني کلني براي مدت طولاني با ذخاير کم، مصرف کم ذخاير، عدم واکنش به تغييرات ناگهاني درجه حرارت، عدم تحرک زياد و ...
در طي زمستان گذراني، هر قدر هم که دماي خارج از کندو سرد باشد، اما با اعمال مديريت صحيح به روش ذيل، مي توان (به کمک زنبورها) بر سرماي سخت چيره شد:
1- تلاش کنیم براي زمستان گذراني زنبورهای عسل، منطقه اي معتدل و نه چندان سرد انتخاب شود.
2-  نه تنها براي زمستان گذراني در مناطق سرد، حتي در فصول کاري در مناطق گرم، سالم بودن کندو و رعايت اصول فني و استاندارد در ساخت کندو، در کاهش مصرف انرژي (عسل) بسيار مؤثر خواهد بود. پس بهتر است از کندو هاي سالم استفاده کنیم.
3-  سعي کنیم کندوها در مناطق سرد، در مکاني مستقر شود که سرپناه داشته باشد(مثل انبار) و در مسير وزش باد قرار نگيرد.
4- چنانچه کندوي ما درب فرعي ندارد، حتماً از پارچه اي ضخيم يا برزنت استفاده کنیم. در فرعی تخته اي نازک است که زير درب اصلي، روي قاب ها قرار مي گيرد.
5- پوشش درب ورودی زنبورها به کندو را تا حدي که يک زنبور بتواند از آن عبور کند، بسته و س<

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: